هایپرهیدروز چیست و چرا بیش ازحد عرق میکنیم ؟
ممکن است با صحنه ناخوشایند خیس شدن لباستان در یک مهمانی یا فعالیت ورزشی برخورد کرده و مجبور باشید با احساس شرم، محیط را ترک کنید. تعریق یک عکسالعمل طبیعی بدن است که بر اساس عواملی مانند نتیجه بروز احساساتی چون شرم، خشم، اضطراب یا عشق به وجود میآید یا ممکن است بعد از یک فعالیت ورزشی اتفاق بیفتد. اگر تعریق بیشازحد و غیرطبیعی باشد به آن هایپرهیدروزمیگویند.( کلینیک تخصصی درمان عروقی, تروما و اندوواسکولار, تعریق بیش از حد )
هایپرهیدوز میتواند گاهی با عرق سرد همراه شود. این عارضه ممکن است نشانه هشدار بیماریهای زمینهای مانند دیابت، عفونت، اختلال تیروئید باشد. عواملی مانند کمبود ویتامین دی و نوع تغذیه در شکلگیری آن تأثیرگذار است اما نگران نباشید زیرا هایپرهیدروزکاملاً قابلدرمان است. برای آشنایی با دلایل عرقکردن بیش از حد با مقالهای دیگر از مجله هومکا همراه باشید.
علائم هایپرهیدوز
بیشتر مردم،هنگام تمرینات ورزشی، بعد از یک فعالیت شدید بدنی، قرارگرفتن در محیط بسیار گرم یا به علت اضطراب و استرس، عرق میکنند.این وضعیت کاملا” طبیعی است اما تعریق بیش از حد به عرق کردن زیاد، ناگهانی و بی دلیل گفته می شود که ارتباطی با هیچکدام از وضعیت های پیشگفت ندارد.در این افراد، عرق کردن ممکنست در وضعیت استراحت و در محیط خنک اتفاق بیفتد.
هایپرهیدروزی که دستها، پاها، زیربغل یا صورت را درگیر میکند، حداقل یک بار در هفته اتفاق میفتد ، در ساعات بیداری شخص رخ میدهد و قرینه است؛یعنی معمولا” هردو طرف بدن را درگیر می کند(هر دو دست،هر دو زیربغل و…).
چه وقت باید به پزشک مراجعه کرد ؟
گاهی تعریق بیش از حد نشانه یک عارضه جدی است. اگر عرق کردن شدید شما با علائمی همچون سرگیجه، درد در ناحیه قفسه سینه یا حالت تهوع همراه شد، فوراً باید تحت مراقبت پزشکی قرار بگیرید.تعریق شبانه و تعریق همراه با کاهش وزن (کاهش 10% وزن در 6 ماه اخیر) نیاز به بررسی دارد.
در صورت داشتن نشانههای زیر، به پزشک مراجعه کنید :
- اگر عرق کردن در انجام کارهای روزانهتان اختلال ایجاد میکند.
- اگر عرق کردن باعث ایجاد ناراحتیهای روحی، شرمساری و خجالتزدگی و در نتیجه گوشهگیری اجتماعی شما میشود.
- اگر بطورناگهانی، بیش از حد معمول عرق میکنید.
- اگر دچار تعریق شبانه میشوید.
( کلینیک تخصصی درمان عروقی, تروما و اندوواسکولار, تعریق بیش از حد )
عوامل مؤثر در بیماری هایپرهیدروزیس
بیماری هایپرهیدروز به عوامل مختلف موروثی یا بیماری زمینهای بستگی دارد. ممکن است تعریق از بدو تولد با شما باشد، اما بهطور طبیعی، به دلیل فعل و انفعالاتی که در بدن رخ میدهد، تعریق در سن بلوغ آغاز میشود. هایپرهیدروز دو نوع است، یا بهصورت هایپرهیدروز اولیه یا ثانویه بروز پیدا میکند. در ادامه به انواع هایپرهیدروز اشاره خواهیم کرد.
آشنایی با هایپرهیدروزیس اولیه
این نوع شایعترین نوع هایپرهیدروز است که به سابقه موروثی و خانوادگی فرد وابسته است و از بدو تولد آغاز میشود. هایپرهیدروز اولیه بیشتر نواحی خاصی مثل دست، پا، صورت، سر و زیر بغل را بهصورت متقارن درگیر میکند. در حالت اولیه، فرد وضعیت جسمی سالمی دارد فقط بدن بیشازحد عرق میکند و بیشتر از اینکه خطرناک باشد، ناخوشایند است، زیرا به علت خیس شدن بیشازحد لباسها، فرد حس خجالت را تجربه میکند.
هایپرهیدروزیس ثانویه چگونه ایجاد میشود ؟
برعکس هایپرهیدروز اولیه، نوع دوم موروثی نیست و بر اثر بیماری زمینهای به وجود میآید. هایپرهیدروز ثانویه ممکن است نتیجه اثرات جانبی برخی داروها مثل مکملها، برخی داروهای فشارخون و داروهای خشکی دهان باشد. برخلاف نوع اول که در کودکی شروع میشود، هایپرهیدروز ثانویه در بزرگسالی به وجود میآید و تمام نواحی بدن را دربر میگیرد.
متداولترین نشانه آن، تعریق شدید در خواب است. هایپرهیدروز ثانویه ممکن است نشانه بیماریهای قلبی، اختلالات غده فوق کلیوی، یائسگی، سرطان، بیماری ریوی، پرکاری تیروئید و یا پارکینسون باشد و برخلاف نوع اول، هشدار بیماری زمینهای و تهدیدی برای سلامتی جسمی فرد است.
داروها هایپرهیدروز
داروهایی که برای درمان عارضه تعریق بیش از اندازه مورد استفاده قرار میگیرند، عبارتند از :
- ضدعرق تجویزی : پزشک شما ممکن است نوعی ضدعرق برایتان تجویز کند که حاوی کلرید آلومینیوم است (محصولاتی مانند Drysol و Xerac Ac). این محصولات ممکن است باعث تحریک و حساسیت پوست و چشمها شوند(به دلیل ایجاد اسیدکلریدریک). محصولات ضدعرق تجویزی را معمولاً شبها موقع خواب، روی پوست ناحیه درگیر تعریق میزنند. صبح روز بعد هم باید این محصول از روی پوست شسته شود. البته باید مراقبت باشید که حین شستشو، این محصول با چشمهایتان تماس پیدا نکند. اگر پوستتان بیش از اندازه تحریک شد، کرم هیدروکورتیزون مفید خواهد بود.
- کرمهای تجویزی : یک کرم تجویزی حاوی گلیکوپیرولات (glycopyrrolate) میتواند به کاهش نشانههای هایپرهیدروز که در صورت و دستها ظاهر میشود، کمک کند.
- داروهای مسدودکننده عصب : بعضی از داروهای خوراکی میتوانند جلوی عملکرد مواد شیمیایی مشخصی که زمینهساز برقراری ارتباط بین عصبهای خاصی هستند را بگیرند. این روند میتواند باعث کاهش میزان تعریق در برخی از افراد شود. ولی این داروها به علت عوارض جانبی آزاردهنده مثل خشکی دهان، تاری دید و مشکلات مثانه، کمتر استفاده می شوند.
- داروهای ضدافسردگی : بعضی از داروهای ضدافسردگی نیز میتوانند باعث کاهش میزان عرق شوند. به علاوه، این داروها قادرند به تسکین اضطراب که با عارضه هایپرهیدروز شدت مییابد نیز کمک کنند.
- تزریق مزوبوتاکس : استفاده از روش مزوبوتاکس که امروزه برای درمان مؤثر هایپرهیدروز بسیار مورد توجه قرار گرفته ،از طریق انسداد موقت عصبهایی که مسئول تحریک غدد تولید عرق هستند،عمل می کند. این روش بصورت سرپایی انجام می شود و مقداربسیار کم بوتاکس در لایه مشخصی از پوست تزریق می شود.اگر بوتاکس با استفاده از دستگاه مخصوص (مزوگان) تزریق شود،دردچندانی ایجاد نمی کند.البته در نواحی حساسی مثل کف دست وپا یا افرادی که آستانه دردشان پایین است، بیحسی موضعی با کرم های بیحسی لازمست ولی بسیاری افراد که مزوبوتاکس زیربغل انجام می دهند،نیازی به بیحسی ندارند.تاثیر روش مزوبوتاکس برای درمان تعریق بیش از اندازه، حدود 6 تا 12 ماه(در افراد مختلف،ماندگاری بوتاکس متفاوت است) ماندگاری دارد و پس از آن درمان تکرار می شود. با تکرار درمان،بتدریج حساسیت غدد عرق کم شده و بعداز چندنوبت تزریق بوتاکس،میزان تعریق طبیعی خواهدشد.در بعضی بیماران پس از تزریق بوتاکس ممکن است کمی احساس سستی عضلانی ایجاد شود که این حالت موقتی بوده و به سرعت برطرف خواهد شد هم اکنون بیش از 20 کشور در سرتاسر دنیا برای درمان تعریق بیش از حد زیر بغل، بوتاکس را به کار میگیرند.
( کلینیک تخصصی درمان عروقی, تروما و اندوواسکولار, تعریق بیش از حد )
روشهای جراحی و سایر درمانها
سایر روشهای درمانی برای عارضه هایپرهیدروز عبارتند از:
- درمان با امواج مایکروویو. در این روش از دستگاهی که امواج مایکروویو تولید میکند برای از بین بردن غدد عرق استفاده میشود. درمان به این روش طی دو جلسه 20 تا 30 دقیقهای صورت میگیرد که بین هر جلسه باید 3 ماه فاصله باشد. عوارض جانبی احتمالی ممکن است شامل تغییر در حس لامسه پوست ناحیه تحت درمان و کمی ناراحتی پوستی باشد. درمان با امواج مایکروویو پرهزینه بوده و به طور گسترده در دسترس عموم نیست.
- برداشتن غدد عرق. اگر تعریق بیش از اندازه فقط در ناحیه زیربغل شما رخ میدهد، برداشتن غدد عرق این قسمت ممکن است به شما کمک کند. روش خاصی به نام ساکشن کورتاژ وجود دارد که در صورت شکست سایر درمانها وبه عنوان تیر آخر، میتوان از آن استفاده کرد.
- جراحی عصب (سمپاتکتومی یا برداشتن عصب سمپاتیک). طی این روند درمانی که یک جراحی تمام و کمال است، جراح اعصاب نخاعی موجود در کف دست را که مسئول کنترل میزان تعریق هستند، قطع میکند، میسوزاند یا مسدود میکند. در بعضی از موارد، این درمان ممکن است باعث تحریک بخش دیگری از بدن و در نتیجه بروز عارضه تعریق بیش از اندازه در آن ناحیه شود (تعریق جبرانی). وقتی موضوع تعریق غیرطبیعی در ناحیه سر و گردن در میان است، جراحی دیگر نمیتواند به یک عنوان یک گزینه مطرح شود. نوع دیگری از همین روش درمانی وجود دارد که در آن، بدون برداشتن اعصاب سمپاتیک (سمپاتکتومی)، در سیگنالهای عصبی اختلال ایجاد میکنند.
( کلینیک تخصصی درمان عروقی, تروما و اندوواسکولار, تعریق بیش از حد )
اصلاح سبک زندگی و درمانهای خانگی برای هایپرهیدروز
- استفاده از محصولات ضدعرق : محصولات ضدعرق غیرتجویزی حاوی ترکیبات آلومینیومی هستند که میتوانند منافذ انتقال عرق به سطح پوست را به طور موقت مسدود کنند. این عملکرد باعث میشود تا مقدار عرق کمتری به سطح پوست شما برسد. چنین راهکاری برای کمک به کاهش نشانههای هایپرهیدروز خفیف مفید است.
- استفاده از محصولات تونر پوست : میتوانید محصولات بدون نسخه حاوی اسید تانیک ( زیلاکتین ) را از داروخانه تهیه کرده و آن را روی موضع مورد نظر بزنید.
- استحمام روزانه : استحمام منظم به متعادل نگه داشتن تعداد باکتریهای موجود روی پوست شما کمک میکند. پس از حمام، بدن خود را به طور کامل خشک کنید. به خصوص نواحی بین انگشتان دست و پا و ناحیه زیربغل.
- کفشها و جورابهایی را انتخاب کنید : که از مواد طبیعی ساخته شدهاند. مواد طبیعی به کار رفته در تهیه و تولید کفش، به پوست پا امکان نفس کشیدن میدهند و همین امر در نهایت موجب کاهش میزان تعریق پاها در کفش خواهد شد. وقتی فعالیت بدنی زیادی دارید، پوشیدن جورابهای ورزشی جاذب رطوبت، ایده خوبی است.
- جورابهایتان را مرتب عوض کنید : یک یا دو بار در روز جورابتان را عوض کنید یا پاهایتان را آب بکشید. فراموش نکنید که هر بار باید پای خود را کامل خشک کنید. اگر از جوراب شلواری استفاده میکنید، میتوانید مدلهایی را خریداری کنید که کف نخی و پنبهای دارند. برای کمک به جذب رطوبت ناشی از عرق، پودرهای مخصوص را از داروخانهها تهیه کنید.
- اجازه دهید پاهایتان هوا بخورند : هر وقت که ممکن بود کفش و جوراب خود را از پا خارج کنید. اگر این کار مقدور نیست، حداقل هر از چند گاهی کفشهایتان را درآورید.
- لباس خود را مطابق با فعالیتی که قرار است انجام دهید، انتخاب کنید : به عنوان یک توصیه عمومی، بهتر است لباسهایی بپوشید که از الیاف طبیعی تهیه شده باشند، مانند نخ و پنبه، پشم یا ابریشم. این الیاف به پوست شما امکان میدهند که به راحتی نفس بکشد. وقتی ورزش میکنید، بهتر است لباسهایی را انتخاب کنید که برای جذب رطوبت اضافی از سطح پوست بدن طراحی شدهاند.
- تکنیکهای ریلکسیشن را امتحان کنید : یوگا، مدیتیشن و بیوفیدبک (کنترل عملکردهای بدن با کمک ذهن) میتواند گزینههای مناسبی باشند. این تمرینات و تکنیکها به شما کمک میکنند تا استرس را که محرک تعریق بیش از اندازه است، کنترل کنید.