اسکلروتراپی یا لیزر، کدام روش برای درمان واریس مناسب تر است؟
این دو روش از جمله درمان‌های کم تهاجمی هستند که افراد را از مداخله جراحی بی نیاز می‌کنند. با این حال شیوه کاری، دامنه استفاده و اثربخشی آن‌ها به طور قابل توجهی متفاوت است. هر جراح عروق و تروما وظیفه دارد پیش از آغاز فرایند درمان، نکاتی را به بیماران خود گوشزد نماید که ما در ادامه مهم‌ترین این نکات را بازگو خواهیم کرد.( کلینیک تخصصی درمان عروقی, تروما و اندوواسکولار, واریس )
چه زمانی واریس ایجاد می‌شود؟
قبل از این که به درمان واریس بپردازیم بهتر است که با ماهیت آن آشنا شوید. زمانی که خاصیت ارتجاعی رگ‌های خونی کاهش می‌یابد و دریچه‌های وریدی به درستی بسته نمی‌شوند احتمالا واریس در کمین خواهد بود. در این بیماری خون به طور کامل به قلب پمپ نمی‌گردد و همواره حجم زیادی از آن هنگام ایستادن یا نشستن در پاها باقی می‌ماند.
تجمع خون در پاها می‌تواند منجر به زخم، مخصوصا زخم‌های باز و ترومبوز (لخته) شود. واریس پا به ویژه زمانی خطرناک است که لخته‌ها توسط جریان خون به ریه‌ها بروند و آمبولی ایجاد کنند. به همین دلیل، درمان واریس را نباید پشت گوش انداخت
مطالعات بالینی؛ روش‌های کم تهاجمی چقدر موثر هستند؟
معمولا داروها بیشتر از ابزارهای پزشکی مورد آزمایش قرار می‌گیرند. از همین رو محلول اسکلروتراپی بیشتر از لیزر مورد پژوهش قرار گرفته است. با این حال هر دو روش در آزمایش‌های بالینی سر بلند بیرون آمده‌اند. مطالعات نشان می‌دهند که پس از گذشت 5 سال بین رضایت افرادی که با لیزر درمان شده‌اند و کسانی که جراحی داشته‌اند تفاوت معنی‌داری وجود ندارد. از سوی دیگر اسکلروتراپی برای وریدهای عنکبوتی به شدت توصیه می‌شود چرا که بهبودی بیش از 90 درصد را به همراه خواهد داشت.
درمان واریس با لیزر
لیزر تراپی به دو شکل سطحی و درون وریدی انجام می‌شود :
لیزر سطحی یا پوستی وریدها
متخصص عروق در لیزر درمانی، رگ‌های گشاد شده و واریسی را از بیرون با فلاش‌های نور تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگر پرتوهای نور به رگ‌های واریسی زیر پوست برخورد کنند، ضمن ایجاد گرما، به طور هدفمند و دائمی رگ‌های خونی گشاد شده را از داخل می‌بندند. پرتوهایی که به دیواره‌های عروق می‌رسند، فرآیند انقباض کلاژن‌های وریدی را آغاز می‌کنند. در نتیجه رگ‌های واریسی بسته و در مدت کوتاهی توسط بدن تجزیه می‌شوند. سپس خون از طریق عروق خونی موازی و سالم جریان می‌یابد.
از آنجایی که پرتوها، گرما تولید می‌کنند، خنک کردن مداوم ناحیه تحت درمان در طول لیزر بسیار مهم است. پس از لیزر درمانی باید یک جوراب واریس مخصوص را به مدت دو هفته بپوشید. این کار نتیجه نهایی را هم از نظر عملکردی و هم از نظر زیبایی تضمین می‌کند. لیزر سطحی وریدها تحت بی حسی موضعی (به طور مثال کرم‌های بی حس کننده) توسط جراح و متخصص عروق انجام می‌شود.
( کلینیک تخصصی درمان عروقی, تروما و اندوواسکولار, واریس )
لیزر درمانی درون وریدی
لیزر درمانی درون وریدی برای درمان واریس وریدهای صافن بزرگ استفاده می‌شود. پزشک در این روش درمانی، از انتهای رگ واریسی (یعنی نزدیک‌ترین قسمت به مچ پا) یک سوزن را وارد پوست و رگ مورد نظر می‌کند تا کاتتر وارد آن ناحیه گردد. پس از استقرار کاتتر در جای مناسب فیبر نوری به سمت کشاله‌ی ران هدایت خواهد شد. معمولا به منظور محافظت از رگ‌ها و بافتها در برابر اشعه لیزر، یک مایع متشکل از لیدوکائین، سالین و اپی نفرین به بیمار تزریق می‌شود.
انرژی ساطع شده توسط لیزر دیواره سیاهرگ را از داخل به میزان زیادی گرم می‌کند (70 تا 80 درجه سانتی‌گراد). از سوی دیگر بیرون کشیدن پروب نیز به نوبه‌ی خود باعث تخریب دیواره‌های ورید و فروپاشی آن می‌شود. پس از درمان، بیمار باید از بانداژ کشی یا جوراب واریس استفاده و از تورم ناحیه مورد نظر جلوگیری کند. در این روش نیز با استفاده از بی حسی موضعی یا مسکن، درد بیمار در حین لیزر درمانی مدیریت می‌گردد.
احتمال عود مجدد واریس بعد از لیزر
خطر ایجاد دوباره واریس در همان سیاهرگ پس از لیزر درمانی بسیار کم است (حدود 5 درصد). اما خطر ایجاد ورید واریسی جدید در سایر نقاط پا 20 تا 40 درصد خواهد بود. با این حال، این موضوع ربطی به روش درمان واریس ندارد، بلکه به میزان پیشرفت بیماری مربوط می‌باشد.
عوارض و نبایدهای لیزر درمانی
- پس از لیزر درمانی قرمزی، کبودی، سفتی جزئی و همچنین احساس بی‌حسی در ناحیه آسیب دیده به ندرت اتفاق می‌افتد.
- در طول دوران نقاهت، ممکن است کشش جزئی در ساق پا وجود داشته باشد که معمولاً پس از مدت کوتاهی ناپدید خواهند شد.
- پس از درمان، از انجام فعالیت‌های بدنی شدید به مدت یک هفته و از آفتاب گرفتن و سونا شدید به مدت دو هفته خودداری کنید.
واریس و اسکلروتراپی
در طول اسکلروتراپی، پزشک معالج داروی خاصی را با یک سوزن بسیار ظریف به وریدهای عنکبوتی تزریق می‌کند. در نتیجه‌ی این تزریق عروق واریسی بسته و به مرور زمان توسط بدن تجزیه می‌شوند. این روش هیچ زخم یا اسکاری را بر جای نمی‌گذارد، تقریباً بدون درد است و نیازی به بی حسی ندارد. می‌توان گفت که همه‌ی رگ‌های واریسی با این روش قابل درمان هستند، هم رگ‌های عنکبوتی سطحی و هم رگ‌های واریسی عمیق (البته نه همیشه).
انواع ماده اسکلروزانت
در درمان اسکلروتراپی، دو نوع ماده شیمیایی فوم و مایع برای تزریق به داخل ورید استفاده می‌شوند.
فوم : فوم ترکیب از یک ماده شیمیایی و هوا است که با استفاده از دستگاهی مخصوص به داخل ورید تزریق می‌شود.
مایع : نمونه‌ی مایع یک ماده شیمیایی محلول است که به داخل ورید تزریق می‌شود و به طور کامل و دائمی آن را از بین می‌برد. این ماده شیمیایی برای وریدهای بزرگ و کوچک قابل استفاده است.
رگ‌های واریسی کوچک می‌توانند با اسکلروتراپی مایع درمان شوند، البته تا زمانی که رگ‌های بزرگ‌تر بالادست معیوب نباشند. در صورت وخامت واریس استفاده از اسکلروز کننده مایع دیگر کافی نیست. بلکه مینی فلبکتومی، احتمالاً همراه با اسکلروتراپی فوم نتایج بهتری را به همراه خواهد داشت.
( کلینیک تخصصی درمان عروقی, تروما و اندوواسکولار, واریس )
اسکلروتراپی برای واریس عود کننده
رگ‌های عنکبوتی به وسیله رگ‌های تغذیه‌ای و عمیق‌تر تأمین می‌شوند. بنابراین صرفا درمان واریس مویرگ‌های عنکبوتی مشکل را حل نخواهد کرد. با اسکلروتراپی وریدهای تغذیه کننده نتایج پایدارتری به ارمغان خواهد آمد.
وریدهای واریسی عود کننده، اغلب ناشی از یک شبکه منشعب از وریدها در ناحیه عمل قبلی هستند. در چنین مواقعی، اسکلروتراپی با فوم منطقی‌تر از یک عمل جراحی دیگر روی کشاله ران است. فوم اسکلروز کننده با کمک کاتتر به داخل ورید واریسی تزریق می‌شود. به همین دلیل است که به آن اسکلروتراپی فوم مبتنی بر کاتتر می‌گویند.
استفاده از اولتراسوند و رگ یاب در اسکلروتراپی
اسکلروتراپی همیشه تحت کنترل اولتراسوند انجام می‌شود. با این دستگاه اسکلروزانت در رگ قابل پیگیری خواهد بود. لذا از مایع یا فوم به شکل هدفمند استفاده خواهد شد. این دستگاه همچنین می‌تواند برای تجسم و سوراخ کردن رگ‌های واریسی عمیق‌تر مورد استفاده قرار گیرد.
روش دیگر برای تشخیص رگ‌های واریسی Veinlite یا رگ یاب است. با استفاده از این نور خاص، فلبولوژیست می‌تواند رگ‌های عنکبوتی پنهان و رگ‌های تغذیه کننده را به خوبی ببیند.
مدت و تعداد جلسات درمان
در هر جلسه درمان واریس با روش اسکلروتراپی، یک ناحیه کوچک (به اندازه یک کف دست) را می‌توان درمان کرد. بسته به روش اسکلروتراپی و میزان مشکلات، معمولا هر جلسه تا نیم ساعت طول می‌کشد. در مورد واریس‌های بسیار بزرگ یا منتشر، معمولاً چندین جلسه ضروری است.
( کلینیک تخصصی درمان عروقی, تروما و اندوواسکولار, واریس )
بعد از درمان با اسکلروتراپی
پس از اسکلروتراپی به نکات زیر توجه کنید :
- بلافاصله پس از جلسه، باید 15 دقیقه در اطراف راه بروید.
- از باند یا جوراب فشاری استفاده کنید.
- به مدت 2 هفته از رفتن به سونا خودداری کنید.
- به مدت 2 هفته از آفتاب گرفتن پرهیز نمایید.
- عوارض و خطرات
اگرچه اسکلروتراپی یکی از امن‌ترین روش‌های درمان واریس است اما کماکان مانند هر روش دیگری ممکن است عوارضی داشته باشد حتی اگر به بهترین شکل ممکن انجام شود:
گاهی اوقات افراد شاهد قهوه‌ای شدن پوستشان در نواحی تحت درمان می‌باشند. این تغییرات پوستی بی ضرر هستند و معمولاً پس از چند هفته خود به خود ناپدید می‌شوند.
واکنش بیش از حد به اسکلروتراپی می‌تواند منجر به فلبیت یا ترومبوز ورید سطحی یا عمقی شود. برای حل این مشکل پزشک دارو و پماد تسکین دهند تجویز می‌کند.