ترومبوآمبولی وریدی چیست؟
ترومبوز ورید عمقی و آمبولی ریه ( PE/DVT ) اغلب مواردی هستند که تشخیص داده نمی شوند و شرایط اورژانسی جدی ایجاد می کند. اما قابل پیشگیری هستند. در ساق پا، ران ترومبوز ورید عمقی ( DVT ) زمانی رخ می دهد که یک لخته خون در ورید عمقی تشکیل شود. این لخته ها( کلینیک تخصصی درمان عروقی, تروما و اندوواسکولار, ترومبز ورید عمقی )
معموالً
یا لگن ایجاد می شوند، اما می توانند در بازو نیز ایجاد شوند.
دانستن در مورد DVT بسیار مهم است زیرا ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد و می تواند باعث بیماری جدی وریدی و ناتوانی و در برخی موارد مرگ شود. خبر خوب این است که DVT در صورت تشخیص زودهنگام قابل پیشگیری و درمان است.
عوارض DVT
جدیترین عارضه DVT زمانی اتفاق میافتد که بخشی از لخته پاره میشود و از طریق جریان خون به ریهها میرود و باعث انسدادی به نام آمبولی ریه PE میشود. اگر لخته کوچک باشد و با درمان مناسب، افراد می توانند از PE بهبود پیدا کنند. با این حال، ممکن است آسیب هایی به ریه ها وارد شود. اگر لخته بزرگ باشد، می تواند از رسیدن خون به ریه ها جلوگیری کند و کشنده
است. عالوه بر این، یک سوم تا نیمی از افرادی که DVT دارند، عوارض طوالنی مدت ناشی از آسیب لخته به دریچههای ورید به نام سندرم پس از ترومبوتیک PTS خواهند داشت. افراد مبتال به PTS عالئمی مانند تورم، درد، تغییر رنگ و در موارد شدید پوسته پوسته شدن یا زخم درقوزک داخلی مج پا دارند. در برخی موارد، عالئم می تواند آنقدر شدید باشد که فرد ناتوان شود. برای برخی افراد، DVT و PE می تواند به یک بیماری مزمن تبدیل شود. حدود 30 درصد از افرادی که DVT یا PE داشته اند در معرض خطر عود هستند.( کلینیک تخصصی درمان عروقی, تروما و اندوواسکولار, ترومبز ورید عمقی )
عوامل خطر برای DVT
تقریبا در هر کسی می تواند DVT رخ دهد.در پزشکی یک قانون همیشگی وجود دارد و ان این است که با شک به DVT وتنها با ً شک به ان باید درمان دارویی بالفاصله شروع شود و ان هپارین داخل وریدی است.با این حال، عوامل خاصی می توانند شانس ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. این شانس برای کسی که بیش از یکی از این عوامل خطر را همزمان دارد، بیشتر میشود.
در زیر فهرستی از عواملی که خطر ابتال به DVT را افزایش می دهند آورده شده است :
- آسیب به ورید، اغلب ناشی از :
- شکستگی،
- آسیب شدید عضالنی، یا
- جراحی بزرگ به ویژه شکم، لگن، لگن یا پاها
جریان خون آهسته، اغلب ناشی از:
- حبس در رختخواب
- به عنوان مثال، به دلیل یک وضعیت پزشکی یا پس از جراحی
- حرکت محدود به عنوان مثال، گچ گرفتن روی پا برای کمک به بهبود استخوان آسیب دیده
- نشستن طوالنی مدت، به خصوص با پاهای ضربدری؛ یا
- فلج.
( کلینیک تخصصی درمان عروقی, تروما و اندوواسکولار, ترومبز ورید عمقی )
افزایش استروژن، اغلب ناشی از :
- قرص های ضد بارداری
- درمان جایگزینی هورمونی که گاهی بعد از یائسگی استفاده می شود
- بارداری، تا 3 ماه پس از زایمان
- برخی از بیماری های مزمن پزشکی مانند:
- بیماری قلبی
- بیماری ریه
- سرطان و درمان آن
- بیماری التهابی روده بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو
عوامل دیگری که خطر DVT را افزایش می دهند عبارتند از :
- سابقه خانوادگی DVT یا PE
- سن با افزایش سن خطر افزایش می یابد
- چاقی
- کاتتری که در ورید مرکزی قرار دارد
- اختالالت انعقادی ارثی
پیشگیری از DVT
نکات زیر می تواند به پیشگیری از DVT کمک کند :
پس از محصور شدن در رختخواب، مانند جراحی، بیماری یا جراحت، در اسرع وقت با اجازه پزشک راه بروید.
اگر در معرض خطر ابتال به DVT هستید، با پزشک خود در مورد موارد زیر صحبت کنید :
جوراب های فشاری درجه بندی شده که گاهی اوقات به آن جوراب های فشاری طبی می گویند
داروها ضد انعقادها برای جلوگیری از DVT.
زمانی که برای مدت طوالنی نشسته اید، مانند زمانی که بیش از چهار ساعت در سفر هستید :
- هر 1 تا 2 ساعت یکبار برخیزید و راه بروید.
- در حالی که نشسته اید پاهای خود را ورزش دهید:
- پاشنه های پا را باال و پایین بیاورید در حالی که انگشتان پا را روی زمین نگه دارید
- در حالی که پاشنه پای خود را روی زمین نگه دارید، انگشتان پا را باال و پایین ببرید
- سفت کردن و رها کردن ماهیچه های پای خود
- لباس های گشاد بپوشید.
- شما می توانید با حفظ وزن مناسب، اجتناب از سبک زندگی بی تحرک و پیروی از توصیه های پزشک بر اساس عوامل خطر فردی،
خطر خود را کاهش دهید.
حدود نیمی از افراد مبتال به DVT اصالً عالئمی ندارند. موارد زیر شایع ترین عالئم DVT است که در قسمت آسیب دیده بدن رخ
می دهد:
- تورم
- درد
- لطافت
- قرمزی پوست
- اگر هر یک از این عالئم را دارید، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.
( کلینیک تخصصی درمان عروقی, تروما و اندوواسکولار, ترومبز ورید عمقی )
شما می توانید PE بدون عالئم DVT داشته باشید.
عالئم و نشانه های PE می تواند شامل موارد زیر باشد :
- دشواری در تنفس
- تندتر از ضربان قلب طبیعی یا نامنظم
- با نفس عمیق یا سرفه بدتر می شود درد یا ناراحتی قفسه سینه که
معموالً
- سرفه کردن خون
- فشار خون بسیار پایین، سبکی سر، یا غش
- اگر هر یک از این عالئم را دارید، باید فورا با اورژانس تماس بگیرید .
- تشخیص DVT و PE
- تشخیص DVT یا PE نیاز به آزمایشات خاصی دارد که فقط توسط پزشک انجام می شود. به همین دلیل است که در صورت مشاهده
هر یک از عالئم DVT یا PE برای شما مهم است که به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
درمان DVT و PE
دارو برای پیشگیری و درمان DVT استفاده می شود. گاهی اوقات جوراب های فشاری ) که جوراب های فشاری مدرج نیز نامیده می شوند ( برای جلوگیری از DVT و تسکین درد و تورم توصیه می شود. اینها ممکن است به مدت 2 سال یا بیشتر پس از انجام DVT پوشیده شوند. در موارد شدید، ممکن است نیاز به برداشتن لخته با جراحی داشته باشد.
توجه پزشکی فوری برای درمان PE ضروری است. در موارد PE شدید و تهدید کننده زندگی، داروهایی به نام ترومبولیتیک وجود دارد که می تواند لخته را حل کند. داروهای دیگری به نام ضد انعقاد ممکن است برای جلوگیری از تشکیل لخته های بیشتر تجویز شود. برخی از افراد ممکن است برای جلوگیری از لخته شدن خون در آینده نیاز به مصرف طوالنی مدت دارو داشته باشند.
نحوه تأثیر لخته بر بدن به نوع و محل لخته بستگی دارد :
لخته خون در ورید عمقی پا، لگن و گاهی بازو، ترومبوز ورید عمقی ( DVT ) نامیده می شود. این نوع لخته خون باعث حمله قلبی یا سکته نمی شود. در قلب یا مغز، ترومبوز شریانی نامیده می شود. این نوع لخته خون می تواند باعث حمله قلبی لخته خون در یک سرخرگ،
معموالً
یا سکته شود.
هر دو نوع لخته می توانند مشکالت جدی برای سالمتی ایجاد کنند، اما دالیل و اقداماتی که می توانید برای محافظت از خود انجام
دهید متفاوت است.
برگرفته از مایو کلینیک توسط شرکت ایزی شات و دکتر مطلوب
( کلینیک تخصصی درمان عروقی, تروما و اندوواسکولار, ترومبز ورید عمقی )
سخن دکتر مطلوب :
لخته ورید عمقی یک اورژانس پزشکی تلقی می شود و با شک به ان باید درمان انتی کواگوالن وریدی بصورت دوز استت و سپس دریپ هپارین گذاشته شود و دو بالش زیر پا درگیر برای کاهش احتمال فلگمازیا ( سیاه شدن و گانگرن پا ) گذاشته شود.اگر ساق پای شما بصورت ناگهانی ورم کرد و درد شدید داشتید بالفاصله خود را به اورژانس برسانید و شرح حال دهید.هپارین مانع پیشرفت لخته می شود اما لخته های ایجاد شده را حل نمیکند.با کوچکترین عالیم ریوی مثل درد قفسه سینه لوکال،افزایش سرعت ضربان قلبی و افزایش سرعت تنفسی بیمار باید جهت حمایت تنفسی به ای سی یو منتقل شود.منطق حکم میکند که برای هر بیمار با دی وی تی باالی زانو بالفاصله فیلتر ای وی سی تعبیه شود تا امبولی ریوی رخ ندهد.سندرم پس از ترومبوز که عالیم ان در مقاله ذکر شد با ونوپالستی ورید ایلیاک درمان میشود.بیماری که دو بار دی وی تی کرده باید تا اخر عمر وارفارین را مصرف کند و این موضوع ارتباطی با استنتینگ و باز کردن ورید ندارد.بیماری که استنت وریدی دارد باید تا اخر عمراسپرین و پالویکس را مصرف نماید. پس اگر درد ساق ناگهانی که با برگرداندن انگشت شصت تشدید می شود و ورم ساق پا رو دیدید بالفاصله به اورژانس زنگ بزنید.
دکتر رضا مطلوب