ترومبوز ورید عمقی چیست و چگونه درمان می شود؟
از بیماری هایی که ما خیلی با آن آشنایی نداریم ترومبوز ورید عمقی است. خون در رگ های ما در حالت طبیعی سرعت گردش خوبی دارد و یک جا لخته نمی شود. اما ترومبوز ورید عمقی به علت تشکیل لخته رخ می‌دهد که معمولا در پاها ایجاد می‌شود که بیشتر در ساق پا و موارد کمتری در ران رخ می‌دهد. اگر بخشی از ساختار لخته داخل ورید یا ساختار کامل لخته کنده شده و داخل رگ با جریان خون حرکت کند به آن آمبولی می گویند که اگر آمبولی به ریه ها حرکت کند به آن آمبولی ریه گویند. این بیماری اهمیت خاصی دارد و بهتر است که با راه های درمان آن آشنا شویم. در ادامه این مقاله به تفصیل به این موضوع خواهیم پرداخت که ترومبوز ورید عمقی چیست و چگونه درمان می شود؟( کلینیک تخصصی درمان عروقی, تروما و اندوواسکولار, لخته ورید عمقی چیست )
علائم ترومبوز وریدی عمقی
از آنجایی که این بیماری بیشتر در پاها مخصوصا ساق پا رایج است. علائم کلاسیک آن را می توان تورم، درد شدید و ناشناخته در ساق پا و مچ به طوری که قبلا فرد چنین دردی را تجربه نکرده است، گرما، حساسیت به لمس و قرمزی، رنگ پریدگی پوست پاها و قرمز یا آبی شدن ناحیه آسیب دیده نام برد. عارضه جدی و خطرناک این بیماری که گاهی ایجاد می‌شود آمبولی ریه است که باید آنرا جدی گرفت. اگر لخته خون یکی از رگ های ریه را مسدود کند می تواند منجر به آمبولی شود که ممکن است باعث آسیب جدی به ریه ها و سایر قسمت های بدن شود. علائم شدید آمبولی ریه می‌تواند شامل سرگیجه، تعریق، درد قفسه سینه که در اثر سرفه یا تنفس بدتر شود، ریتم تنفسی سریع، سرفه همراه خون، ضربان قلب تند و سریع یا حتی پمپاژ خون سریع و فشار خون باشد.
علت ابتلا به ترومبوز وریدی عمقی
- اصولا شرایط زیر می‌توانند خطر ابتلا به این عارضه را افزایش دهند :
- ابتلا به یک بیماری ارثی (ژنتیکی) که خطر لخته شدن خون در عروق را افزایش می‌دهد
- ابتلا به سرطان و شروع برخی از درمان‌های آن مانند شیمی‌درمانی
- محدود شدن جریان خون در ورید عمقی به علت جراحت ورید، جراحی یا بی‌حرکتی بدن
- عدم تحرک به مدت طولانی در شرایطی مانند سفر با وسایل نقلیه مختلف یا به‌دلیل جراحی یا آسیب بدنی اخیر (این شرایط باعث کاهش جریان خون می‌شوند)
- بارداری و زایمان (به‌خصوص در 6 هفته اول پس از زایمان)
- سن بالای 40 سال ( بیشترین ابتلا)
- اضافه وزن و چاقی
- مصرف مداوم قرص‌های ضد بارداری یا هورمون‌درمانی
- داشتن کاتتر وریدی مرکزی یا دستگاه ضربان‌ساز قلب
تشخیص ترومبوز وریدی عمقی
در طی ویزیت، پزشک ابتدا شما را معاینه می‌کند و از سابقه پزشکی شما مطلع می‌شود. همچنین نیاز به انجام یک یا چند آزمایش خواهید داشت. از آزمایشات رایج برای تشخیص ترومبوز وریدی عمقی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد :
1_ سونوگرافی داپلکس وریدی
رایج‌ترین آزمایشی است که برای تشخیص ترومبوز وریدی عمقی استفاده می‌شود. چرا که می‌تواند وضعیت جریان خون در وریدها و هرگونه لخته خونی که وجود دارد را نشان دهد.
2_ ونوگرافی
این آزمایش از پرتوهای اشعه ایکس برای نشان دادن رگ‌های عمقی شما استفاده می‌کند. ابتدا یک رنگ مخصوص (ماده کنتراست) به رگ‌های شما تزریق می‌شود تا تصویربرداری اشعه ایکس بتواند رگ‌ها و هرگونه لخته خون را واضح‌تر نشان دهد.
3_ سی تی اسکن (CT)
نوعی روش تصویربرداری با اشعه ایکس است که ساختارهای داخل بدن را نشان می‌دهد.
4_ ام آر آی (MRI) و ونوگرافی (MRV)
معمولا ام آر آی تصاویری از اندام‌ها و ساختارهای داخل بدن و ام آر وی تصاویری از رگ‌های خونی بدن ارائه می‌دهد. در بسیاری از موارد، هر دو این تست‌ها می‌توانند اطلاعات بیشتری نسبت به تصویربرداری با اشعه ایکس در اختیار پزشک قرار دهند.
( کلینیک تخصصی درمان عروقی, تروما و اندوواسکولار, لخته ورید عمقی چیست )
درمان ترومبوز وریدی عمقی
برای درمان ترومبوز ورید عمقی، متدهای مختلفی به کار برده می شود که اصلی ترین آن ها عبارتند از :
1. داروهای ضد انعقاد : این داروها مواد شیمیایی خاصی را در خون تغییر می‌دهند تا خون داخل رگ‌ها خیلی راحت لخته نشود. داروهای ضد انعقاد لخته خون را حل نمی‌کنند بلکه تنها از بزرگتر شدن ترومبوز وریدی عمقی جلوگیری کرده و مانع از ایجاد لخته‌های جدید می‌شوند. مکانیسم‌های التیام‌بخش خود بدن پس از آن می‌توانند لخته‌های خون را متلاشی و تجزیه کنند. از جمله این دارو ها می‌توان به آپیکسابان، ریواروکسابان، ادوکسابان و دابی‌گاتران و هپارین اشاره کرد.
2. جوراب واریس : این درمان برای اکثر افراد مبتلا توصیه می شود. این جوراب ها از بیرون به رگ های پا فشار بیشتری وارد کرده و سبب گسترش جریان خون رگ های پا می شوند. قبل از استفاده از جوراب واریس ابتدا به شما توصیه می‌شود که یک آزمایش با دستگاه داپلر انجام دهید.
3. ورزش و پیاده روی : سبک زندگی های امروزی ما را به سمت کم تحرکی می‌کشاند و حتی شغل هایمان اکثرا به نشستن پشت میزهای کار ختم می‌شود. در چنین حالتی برای جلوگیری از تجمع خون در رگ ها، ایجاد ترومبوز وریدی و لخته شدن خون بهتر است پاهایمان را تکان داده و هر نیم ساعت یا 45 دقیقه یک بار نشستن، چند قدمی راه رفته و با پاهایمان ورزش کنیم. پای خود را بالاتر از باسن بگیرید تا نیروی گرانش زمین به برگشت جریان خون از ساق پا کمک کند. ساده ترین راه برای بلند کردن پایتان، دراز کشیدن بر روی مبل و گذاشتن بالش در زیر پاها است. صرف نشستن بر روی مبل یا صندلی و گذاشتن پا بروی جلو مبلی به معنی بلند کردن پاها نیست زیرا در این حالت پاها در ارتفاعی بالاتر از باسن نیستند. جز در مواردی که پزشک منع کرده باشد، پیاده روی سبب افزایش جریان خون در پاها می شود.
4. گذاشتن فیلتر: این مورد بیشتر در افرادی که نمی توانند داروی ضد انعقاد مصرف کنند استفاده می‌شود. بنابراین گاهی اوقات لازم است بیمار عمل جراحی شود و یک فیلتر در رگ بزرگ بالای ورید مسدود شده گذاشته شود. در این کار هدف این است که از حرکت لخته خون به سمت ریه ها جلوگیری شود.
5. ترومبولیتیک تراپی به همراه داروهایی مانند استرپتوکیناز یا اوروکیناز نیز می‌تواند در تجزیه و حل شدن لخته خون موثر باشد. این داروها به طور مستقیم به ورید و گاهی هم از طریق یک لوله نازک به نام کاتتر به طور مستقیم به لخته تزریق می‌شوند. البته خیلی رایج نیست.
6.گاهی اوقات تحت یک عمل جراحی به نام آمبولکتومی لخته خون از وریدی پا یا شریان ریوی خارج می‌شود.
( کلینیک تخصصی درمان عروقی, تروما و اندوواسکولار, لخته ورید عمقی چیست )
پیشگیری از ایجاد ترومبوز ورید عمقی
همانطور که ذکر شد این بیماری می تواند مشکلاتی جدی مثل آمبولی ریه ایجاد کند. با توجه به افزایش آپارتمان نشینی، شیوه های زندگی کم تحرک و افزایش کارهای کامپیوتری و سیستمی، شناخت روش های پیشگیری از این بیماری مهم است. از جمله روش های پیشگیری می توان به موارد زیر اشاره کرد :
پاهای خود را حرکت دهید. اگر عمل جراحی انجام داده اید یا استراحت کرده اید، سعی کنید در اسرع وقت حرکت کنید. هنگام نشستن پاهای خود را روی هم قرار ندهید. انجام این کار می تواند جریان خون را مسدود کند.
هنگام مسافرت، استراحت های مکرر داشته باشید تا پاهای خود را دراز کنید. وقتی در هواپیما هستید، گاهی بایستید یا راه بروید. اگر با ماشین سفر می کنید، هر ساعت یا بیشتر توقف کنید و در اطراف قدم بزنید. اگر نمی توانید راه بروید، تمرینات ساق پا را انجام دهید. پاشنه های خود را بالا و پایین بیاورید در حالی که انگشتان پای خود را روی زمین نگه دارید. سپس در حالی که پاشنه های خود را روی زمین نگه داشته اید، انگشتان پا را بالا بیاورید.
سیگارنکشید چون سیگار کشیدن خطر ابتلا به DVT را افزایش می دهد .وزن را مدیریت کنید. چاقی یک عامل خطر برای DVT است. ورزش منظم خطر لخته شدن خون را کاهش می دهد. به عنوان یک هدف کلی، هر روز حداقل 30 دقیقه فعالیت بدنی متوسط را هدف قرار دهید. اگر می خواهید وزن کم کنید، کاهش وزن را حفظ کنید یا به اهداف تناسب اندام خاصی دست پیدا کنید، ممکن است نیاز به ورزش بیشتری داشته باشید.
در این مطلب به این موضوع پرداختیم که ترومبوز ورید عمقی چیست و چگونه درمان می شود؟ امیدواریم برای هموطنان عزیز کاربردی بوده باشد.